🔘آبیاری کوزه‌ای یا آبیاری تراوا 

🔹 یکی از روشهای سنتی و قدیمی آبیاری زیر سطحی است که در آن از کوزه‌های سفالی برای آبیاری استفاده می‌شود. این روش که یکی از روشهای باستانی، کم مصرف و ارزان قیمت آبیاری شناخته می‌شود، از دیرباز در مناطق خشک و نیمه خشک ایران استفاده می‌شده است. از جمله جاهایی که این نوع آبیاری رواج داشته است، می‌توان به حاشیه کویر لوت و اطراف شهرهای یزد و اردکان اشاره کرد. ساده‌ترین مثال برای آبیاری کوزه‌ای، سبزه‌های سر سفره هفت سین نوروز هستند، که در کوزه‌های سفالی سبز شده باشند.

✔️شیوه انجام:

🔹در این روش از کوزه‌های متخلخلی از جنس گل رس استفاده می‌شود که بدون لعاب هستند. شیوهٔ کار چنین است که گودالی را در زمین و اطراف ریشه درخت می‌کنند و کوزه‌های گلی را داخل آن چال می‌کنند و اطرافشان را با خاک و کود پر می‌کنند، به گونه‌ای که سر کوزه بیرون خاک بماند. پس از آنکه کوزه را از آب پرکردند، آب به تدریج از طریق جداره سفالی کوزه تراوش می‌کند و به خاک وارد می‌شود.در این روش آب از کوزه با سرعتی به بیرون نشت می‌کند که تحت تأثیر جذب ریشه گیاه است. 

✔️ویژگی‌ها :

 🔹تنظیم خودکار آبدهی؛ هنگام کارگذاشتن کوزه در خاک، سطح بیرونی کوزه بر اثر مکش خاک خشک اطرافش، به تدریج آب از خود تراوش می‌کند، پس از چند روز که خاک اطراف کوزه مرطوب شد، تراوش آب کوزه کمتر می‌شود و مجدداً با کاهش مقدار رطوبت خاک، میزان آب دهی کوزه بیشتر می‌شود. این قابلیت تنظیم خودکار آبدهی مانند سیستم‌های آبیاری پیشرفته‌ای عمل می‌کند که در آنها از مکش سنج و کنترلر استفاده می‌شود.

✔️تصفیه:

🔹 آبی که درون کوزه ریخته می‌شود، توسط لایه‌های سفالی کوزه تصفیه فیزیکی می‌شود و در نتیجه می‌توان از آبهایی که از میزان شوری نسبتاً بالایی برخوردار هستند نیز در کشاورزی استفاده کرد. 

✔️منسوخ شدن و احیا:

🔹 استفاده از این روش از حدود ۵۰ سال پیش منسوخ شده است. دلیل آن نیاز به نیروهای انسانی زیاد برای کارگذاشتن کوزه‌ها در خاک و نیز احتمال شکستن و خرد شدن آنها حین عملیات شخم زنی توسط ماشین آلات کشاورزی بود. وارد شدن تکنولوژی حفر چاههای عمیق و پمپ‌های آب هم از دیگر دلایل آن بود. با توجه به کم آبی‌ها و نیاز به صرفه جویی در منابع آبی، هم اکنون سیستم‌های آبیاری جدیدی با اقتباس از آبیاری کوزه‌ای و با استفاده از لوله‌های سفالی اختراع شده‌اند که با مکانیزم تحت فشار یا اختلاف سطحی کار می‌کنند.